Wat Darwin ons vertelde

Charles Darwin is een van de grondleggers van de evolutietheorie. Deze theorie verklaart hoe dieren en mensen zijn ontwikkeld tot hetgeen ze nu zijn. Darwin kwam omstreeks 1850 met deze theorie en al gauw werd deze overgenomen door tal van wetenschappers. De evolutietheorie gaat ervan uit dat erfelijke eigenschappen worden overgedragen op de volgende generatie door middel van natuurlijke selectie en voortplanting. Een soort ontwikkelt zich dus per generatie. Tot omstreeks 1960 werkte dit voor de mens prima, maar sinds die tijd is onze wereld totaal veranderd.

Darwin en deze tijd

Dankzij de ontdekkingsreis van Darwin (1831 – 1836), die hem langs diverse continenten voerde en waardoor hij allerlei verschillende dieren, planten en fossielen leerde kennen, is de evolutietheorie ontstaan. De theorie van Darwin zou je kunnen zien als een fundament voor de manier waarop we nu naar mens en dier kijken. De ontdekking van DNA is bijvoorbeeld afkomstig, naar aanleiding van de de ideeën van Darwin.

Maar goed, wat heeft Darwin met deze tijd te maken en wat heeft het met overgewicht van doen? We leven al lang niet meer in de tijd van Darwin, wel leven in een omgeving die daar niet eens op lijkt. Schaarste is een woord dat kinderen tegenwoordig opzoeken in het woordenboek. Het woord overvloed is meer van toepassing op deze tijd. Van alles is er veel. Dus ook van eten. Wij leven in een obese (dikmakende) omgeving.

Ons lichaam evolueert niet zo snel als onze omgeving

Ons lichaam kan zich niet snel genoeg aanpassen aan alle E-nummers, landbouwgiffen, uitlaatgassen, CO2 dampen, stralingen van UMTS frequenties, zware metalen, climate control systemen, geraffineerde koolhydraten, verwerkte maïs, genetisch gemanipuleerde soja, opgefokt rundvlees, antibiotica kippen, “natuurlijke” aroma’s, overschotten aan omega 6 en noem het maar op.

In de tijd van Darwin bestonden dergelijke factoren nog niet. Echter, tegenwoordig vormen zij een vast onderdeel van onze maatschappij. Door deze factoren ontwikkelen overgewicht en typische welvaartsziekten zoals diabetes 2, artrose, hart- en vaatziekten en allerlei mentale klachten zich tot ware epidemieën. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?

Al die schadelijk factoren – en dan hebben we het nog niet eens over de invloed van stress gehad – beïnvloed ook ons DNA. Hoewel er nog weinig wetenschappelijk bewijs voor is, zou je zelf het verband kunnen leggen tussen de toename van bijvoorbeeld overgewicht, ADHD en dyslexie bij jonge kinderen.

De onderstaande 10 punten zet ik de verschillen uiteen tussen de tijd van Darwin en nu en die kunnen leiden tot overgewicht.

1. Snelle koolhydraten

Ten tijde van Darwin werd ook al brood gegeten (koolhydraten) echter deze koolhydraten werden niet op zo’n schaal bewerkt als tegenwoordig gebeurt. Deze koolhydraten staan bekend als snelle suikers. Je vindt ze in heel veel voedingsmiddelen zoals wit brood, koeken, taart, tussendoortjes en bewerkte ontbijtgranen.

Deze producten kennen een hoge glycemische index. Wat inhoudt dat je bloedsuikerspiegel omhoog schiet wanneer je ze eet. Je krijgt al snel teveel snelle suikers binnen, waardoor overschotten ontstaan. Die overschotten worden door je lichaam omgezet in vet, dat wordt opgeslagen. Hierdoor kan overgewicht ontstaan.

2. Diëten

De meeste diëten zorgen ervoor dat je eerst afvalt, maar dat je – na de dieetperiode – weer aankomt. Vaak kom je zelfs meer aan dan het aantal kilo’s dat je bent afgevallen. Een tijdelijk dieet is meestal geen oplossing om je structurele overgewicht op te lossen. Echter, door alle modegrillen, trends en hypes zijn er de afgelopen jaren talloze diëten voorbij gekomen.

Let wel, diëten levert geld op, het is een miljarden business. Als diëten echt zouden werken, dan zij niet 50% van de westerlingen te dik zijn en zou dat percentage niet jaarlijks stijgen.

3. Er is veel eten om ons heen

In de tijd van Darwin bestonden er nog geen fast food restaurants, koffie ketens, candy bars, pizza-bezorgdiensten en noem het maar op. Eten is, net als diëten, een miljarden business die zijn weerga niet kent. Al die aanbieders van eten, schreeuwen om jouw aandacht. Derhalve kun je tegenwoordig bijna geen publieke plaats bezoeken, zonder dat daar een eettent aan te treffen.

De verleidingen van tegenwoordig zijn veel groter dan die uit de tijd van Darwin.

4. Grotere porties

Als je in een restaurant eet, dan wil je waar voor je geld. Je wilt dus niet te weinig op je bord hebben. Vandaar dat restaurateurs de borden wat voller maakten. Patat bleek een goede vuller. Het kost weinig in je hebt het idee een vol bord te hebben. Maar de keerzijde hiervan is, dat je meer calorieën binnen krijgt dan dat je nodig hebt.

5. Eten om wat te doen te hebben

Tijdens het kijken van een film in de bioscoop of tijdens het TV kijken, kun je zomaar een zak chips opeten. Of tijdens het wachten op de trein zou je zomaar een ijsje of een pizzapunt naar binnen kunnen werken. Een Amerikaanse onderzoeker stelde zelfs dat niet het eten van fast food – ter vervanging van een middag- of een avondmaal – mensen dik zou maken. Maar dat men én luncht en die hamburger eet en ‘s avonds een gewone maaltijd eet.

6. Energiedichtheid per portie is hoog

Een toetje, een muesli reep of een snack kan dezelfde hoeveelheid calorieën bevatten als een gewone maaltijd. Er wordt wel gezegd dat ons hedendaagse eten meer vulling is als voeding. Een glas frisdrank bijvoorbeeld, levert alleen maar calorieën en geen voedingsstoffen.

7. Alcohol

Ja, dat is jammer. Hoewel een glaasje rode wijn best gezond kan zijn. Maar goed alcohol bevat relatief veel calorieën.

8. Te weinig beweging

Hoewel sporen meer van deze tijd is, kregen de mensen uit de tijd van Darwin over het algemeen meer lichaamsbeweging. Dit heeft natuurlijk veel te maken met de industrialisatie, mechanisatie en de toenemende IT mogelijkheden. Lichaamsbeweging is erg gezond voor je. Heb jij geen motivatie om te sporten? Of heb je geen tijd?

9. Economische klasse

Overgewicht, vooral obesitas, komt veelal voor in de klassen die leven van een krapper budget. Meestal hangt dit samen met het opleidingsniveau. De term welvaartsziekte is dus eigenlijk niet correct. Maar goed, de sociaal economische klasse waarin je zit, heeft dus invloed op je gewicht.

Ten tijde dat Darwin leefde was die klasse er ook – en wellicht was die klasse zelfs groter – maar toen was goedkoop en calorierijk eten, zoals fast food en junk food, nog niet voorhanden. Men at dus gewoon minder. De mensen die wel veel konden eten, de rijkere mensen, kampten juist meer met overgewicht.

10. Metabolisme in de war

Je metabolisme kan door factoren als slaapgebrek, giftige stoffen die je hormonen verstoren, geklimatiseerde omgevingen als gevolg van CV en airco behoorlijk in de war raken. Voel jij je wel eens duf, lamlendig of futloos? Wellicht is het dan handig om je lichaam eens te ontgiften. Een detox kan bijzonder nuttig zijn.

Help de volgende

De omgeving waarin we nu leven is niet meer te vergelijken met de omgeving waarin Darwin leefde. Echter je lichaam werkt nog precies hetzelfde en de evolutietheorie van Darwin heeft geen aanpassingen ondergaan door de fast food revolutie en door de komst van gemaksvoedsel.

Alles wat je eet, wordt in je lichaam omgezet en gebruikt. Jaarlijks eet je tot wel 10x je lichaamsgewicht aan voedsel. Dus al dat voedsel dringt door tot in de diepste vezels (en je DNA) van je lichaam. Wanneer je rommel eet, dan geef je delen van die rommel door aan de volgende generatie. In jouw bloedlijn kunnen dan vormen van degeneratie optreden. De vraag is of je met die gedachte kunt leven.

 Ook gezonder eten?

Voeding bepaalt in belangrijke mate hoe je je voelt, hoeveel je weegt en hoeveel energie je hebt.

Er bestaat een verband tussen onze westerse eetgewoontes en de trend in overgewicht, diabetes 2 en allerlei andere vervelende ziektes. In Gezonde Voeding lees je over de preventieve werking van voeding. Het geeft je tal van alternatieven en inzichten.

Gezonde Voeding is ook als paperback verkrijgbaar.