Vetten zijn een onmisbaar bestanddeel van onze voeding. Vetten (voedingsvetten) dienen als bron van energie en vetten zijn een bouwstof. Zo heb je vetten nodig voor onder andere een goed werkend immuunsysteem, de opbouw van al je lichaamscellen, de opname van mineralen en het transport van vitamines. Er bestaan verschillende typen voedingsvetten; onverzadigde vetten, verzadigde vetten en transvetten. De eerste twee vetten komen uit de natuur, het derde type komt uit de fabriek. Onverzadigde vetten zijn vaak gezond, ze komen voor in planten, vis en noten. Verzadigde vetten zijn vaak dierlijke vetten en ze hoeven helemaal niet ongezond te zijn. Transvetten zijn industrieel gecreëerde vetten. Deze zijn ronduit schadelijk voor je gezondheid. Dit artikel gaat over de gezonde en de ongezonde vetten.
Wat zijn vetten?
Voedingsvetten zijn een bron van energie en ze zijn een bouwstof. Bij een gezond eetpatroon hebt haal je 20 tot 40% van je energie uit voedingsvetten. Vetten zijn samengesteld uit glycerol en uit vetzuren. Glycerol, ook wel glycerine genoemd, is een zoetige, reuk- en kleurloze vloeistof welke voorkomt in dierlijk en plantaardig vet.
Vetzuren zijn belangrijke bouwstoffen van ons lichaam. Je kunt niet zonder. Ons lichaam kan niet alle vetzuren zelf aanmaken. Daarom is het belangrijk dat we deze voedingsvetten binnen krijgen door middel van je voeding. Dit noem je de essentiële vetzuren.
Er bestaan verzadigde vetten, onverzadigde vetten en transvetten:
1. Verzadigde vetten
Dit zijn vaak de dierlijke voedingsvetten, zoals boter, volle rauwe melk, kokosvet en je vindt ze in vlees. Een aantal decennia is gezegd dat verzadigde vetten ongezond zouden zijn. Ze zouden de risico’s verhogen op hart- en vaatziekten, overgewicht en een te hoog cholesterol. Deze angst blijkt erg mee te vallen.
Onderzoek laat zien dat de relatie tussen het eten van verzadigde vetten, een hoog cholesterol en hartziekten nagenoeg niet bestaat. Sterker nog, bevolkingsgroepen (zoals de Inuit, de Masaï en de Fransen) eten juist vrij veel verzadigde vetten. Het aantal jaarlijkse hartaanvallen ligt daar behoorlijk lagere dan in landen zoals de VS en Engeland.
Kwaliteit is bepalend
De kwaliteit van het product, dat het verzadigde vet bevat, is bepalend voor het effect op je gezondheid.
Zo is een stuk rundvlees van een koe die haar hele leven in de wei heeft staan grazen een stuk gezonder dan het vlees van haar zusje die haar hele leven in de bio industrie heeft doorgebracht.
Een koe hoort gras te eten en geen maïs. Koeien horen buiten te lopen en niet op stal te staan. Een koe hoeft helemaal geen (preventieve) antibiotica toegediend te krijgen. En een koe kan gewoon haar horens behouden. Juist die horens bevatten namelijk een enorme hoeveelheid mineralen.
Het vlees en de melk van de koe die een natuurlijk leven heeft, is van veel betere kwaliteit dan die van de koe uit de bio industrie. Dit geldt ook voor verzadigde vetten in hun vlees en zuivel.
Wat zijn die ongezonde verzadigde vetten dan?
Wat is dan de ongezonde kant van verzadigde voedingsvetten? Je vindt verzadigde voedingsvetten ook in minder gezonde producten zoals snacks, koek, snoep en taart.
Kenmerkend voor de vorm van verzadigde vetten is dat ze een vaste vorm hebben zoals dat bij roomboter het geval is. Onverzadigde vetten zij meestal vloeibaar, zoals bij olijfolie het geval is.
2. Onverzadigde vetten
Deze vetten zijn vaak afkomstig van planten, zoals olijven, noten, avocado’s, zaden en pitten en je vindt ze ook in vis. Kenmerkend voor de vorm is dat onverzadigde vetten meestal vloeibaar zijn, zoals olijf- en arachideolie.
Onverzadigde vetten zijn meestal gezond. Echter wanneer deze voedingsvetten sterk worden verhit, dan ontstaan schadelijke verbindingen. Dit is het geval met gehydrogeneerde plantaardige vetten zoals palmolie. Dit zijn eigenlijk transvetten (Zie punt 3 Transvetten).
Onverzadigde voedingsvetten bevatten veelal de gezonde omega 3 vetten. Omega 3 is bijzonder gezond. Deze gezonde vetten dragen bij een een goed werkend immuunsysteem, gezonde hersenen, een goed werkend hard- en vaatstelsel en ze stimuleren de vetverbranding. Hiermee kunnen omega 3 vetten je lichaamsgewicht positief beïnvloeden.
Omega 3 vetten stimuleren ook de verbranding van je lichaamsvetten. Leuk om te weten, toch?
3. Transvetten
Transvetten zijn de zeer ongezonde verzadigde vetten. Van oorsprong zijn transvetten plantaardig, zoals palmolie. Maar tijdens een industrieel proces zijn ze verhit en verhard. Op het etiket van het product lees je dan de naam gehydrogeneerde plantaardige vetten, of geharde plantaardige vetten.
Door het industriële proces krijgen deze vloeibare plantaardige vetten een vaste vorm. Hierdoor zijn ze gemakkelijker te vervoeren en te verwerken in bepaalde producten. Je vindt transvetten in veel industrieel bereid en gefrituurd voedsel, zoals snacks, fabrieksmatig geproduceerd voedsel en gefrituurd voedsel.
Wanneer je de etiketten van voedingsmiddelen bekijkt, dan is het niet altijd gemakkelijk af te lezen welk type vet in het desbetreffende product is verwerkt. Dit kan behoorlijk verwarrend zijn. Ook kan dit ongezonde gevolgen hebben, omdat je onbewust transvetten en de ontstekingsbevorderende omega 6 vetten binnen kan krijgen.
Wil je meer weten over vetten en de andere voedingsbronnen. Lees dan het e-boek Gezond In 10 Stappen eens.
Wat doen vetten eigenlijk?
Ons lichaam gebruikt voedingsvet als brandstof, bouwstof en als transportmiddel. Het grootste gedeelte van voedingsvetten, wordt door ons lichaam gebruikt. Een klein gedeelte scheid je uit via de ontlasting.
Voedingsvet en lichaamsvet
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen voedingsvetten en lichaamsvet. Voedingsvetten krijg je binnen door middel van voeding. Lichaamsvet is een gevolg dat ontstaat wanneer je teveel voeding eet. Of je nu teveel koolhydraten, suiker of voedingsvet binnen krijgt, een overschot aan calorieën slaat je lichaam op als lichaamsvet.
Lichaamsvet is dus je vetreserve die je dagelijks met je meedraagt.
Verwerking van voedingsvet
Het kost ons lichaam veel energie – lees calorieën – om voedingsvetten te verwerken tot brand- of bouwstoffen.
Van de 9 calorieën aan energie die 1 gram voedingsvet levert heeft ons lichaam ongeveer 30% nodig om die ene gram vet te verwerken. Netto gebruikt ons lichaam dan ongeveer 6,3 calorieën als brand- of als bouwstof.
Een deel van de voedingsvetten wendt je lichaam aan voor de productie van hormonen en neurotransmitters. Ook gebruikt je lichaam een deel van de voedingsvetten voor je immuunsysteem, je hersenen, je zenuwstelsel, het opbouwen van celmembranen en het transport van de vitaminen A, D, E en K door ons lichaam.
Slechts een klein deel van het voedingsvet gebruikt je lichaam om te voorzien in directe energie.
Meer weten over de rol van vet in je voeding? Lees dan het e-boek Gezond in 10 Stappen.
Wat doen die verschillende vetten in je lichaam?
Er bestaan dus verschillende soorten vetten; de verzadigde, de onverzadigde en de transvetten. Wat doen ze eigenlijk als je ze in je lichaam hebt? Je leest het hieronder. Ook krijg je een kleine inzage in het (eens zo gevreesde) cholesterol.
1. Verzadigde vetten
Deze vetten laten onder andere je ‘slechte’ LDL cholesterol gehalte stijgen. Hierdoor neemt de kans op hart- en vaatziekten toe, als je er veel van eet.
Verzadigde vet werd de afgelopen 50 jaar veelal gezien als ongezond, maar recentere wetenschap laat zien dat er flinke nuances bestaan.
De verzadigde vetten van kokosnoten blijken bijvoorbeeld erg gezond te zijn. Dit geldt ook voor een kwalitatief goed stuk rundvlees, van een koe die haar natuurlijke voeding heeft genoten en in de wei heeft kunnen rondlopen.
Ook ei bevat verzadigde voedingsvetten, toch worden eieren gezien als de meest voedzame voedingsmiddelen op aarde.
En cholesterol dan? Verzadigde vetten zou ons cholesterol toch laten stijgen? Dit blijkt een beetje anders te liggen dan gedacht werd.
Het blijkt dat verzadigde vetten en hoge cholesterolwaarden in ons bloed amper een relatie hebben met elkaar. Verzadigde voedingsvetten zouden derhalve amper hart- en vaatziekten kunnen veroorzaken. De Amerikaanse tandarts Weston Price ontdekte dit al in de jaren ’30 van de vorige eeuw.
Weston Price reisde de hele wereld af om de effecten te bestuderen van natuurlijke en oorspronkelijke voeding op de gezondheid van de tanden en de botten van mensen.
Hij kwam erachter dat als mensen oorspronkelijke voeding aten (vlees, vis, hele granen, veel groenten, rauwe melk, volvette kazen, reuzel, rauwe noten, pitten en zaden) een stuk gezonder waren dan mensen die het westerse voedingspatroon hanteerden.
2. Onverzadigde vetten
Deze voedingsvetten verbeteren de cholesterolbalans in ons lichaam. Dit komt door het HDL cholesterol. Dit is de positieve tegenhanger van het ‘slechte’ LDL cholesterol. HDL cholesterol breekt het LDL cholesterol af, zodoende herstelt de cholesterolbalans.
Onverzadigde vetten worden niet door het lichaam aangemaakt. Je krijgt ze binnen middels voeding. Denk hierbij aan noten, zaden, pitten, groenten zoals avocado, olijven (olijfolie) en vette vis.
Eigenlijk bestaat er helemaal geen slecht cholesterol. In dit artikel lees je hier meer over.
3. Transvetten
Deze zijn erg schadelijk voor je gezondheid. Transvetten hebben een nog nadeliger effect op het ‘slechte’ LDL cholesterol. Transvetten kunnen allerlei ontstekingen in je bloedvaten uitlokken. Juist die ontstekingen verhogen de risico’s op chronische aandoeningen.
Raak je door de bomen het bos een beetje kwijt met al deze informatie? Lees dan het e-boek Gezond in 10 stappen eens.
Gezond In 10 Stappen
De keuzes die je nu maakt, bepalen je lichaamsgewicht en je gezondheid van later.
Helaas heb je maar weinig tijd om alles zelf uit te zoeken. Er is dan ook zoveel informatie en wat is nou waar? Ik heb het zware uitzoekwerk voor je gedaan en gebundeld in het e-boek Gezond In 10 Stappen.
In dit e-boek ontdek je hoe je gezonder, fitter en slanker kan zijn zonder er al teveel moeite voor te hoeven doen.
Hoe verbrandt ons lichaam vet?
Je lichaam verbrandt 2 soorten vetten; voedingsvetten en lichaamsvet. Je hebt al gelezen dat je lichaam een deel van de voedingsvetten aanwendt voor directe energie. Dit houdt in dat er een klein beetje vet in je bloed zit en je lichaam spreekt dit aan als energiebron.
Lichaamsvet is opgeslagen vet. Je verbrandt lichaamsvet vooral door middel van matig intensieve beweging zoals wandelen, rustig fietsen, huishoudelijke klusjes en seks. Matig intensieve beweging kun je uren volhouden. Na een minuut of 20 van matig intensieve beweging, spreekt je lichaam je vetreserves aan als energiebron.
Ook door het verhogen van de snelheid het metabolisme, verbrand je lichaamsvet. Een verhoogd metabolisch systeem heeft nu eenmaal meer energie nodig, ook in rust.
Het metabolisme komt verder in dit artikel niet aan bod, omdat ik daar elders op de website al over heb geschreven. Wil je weten hoe het metabolisme bijdraagt aan gewichtscontrole? Download dan het speciale e-boek Je Metabolisme Boosten.
Waar zitten vetten in?
In welke voedingsmiddelen vind je de verschillende vetten?
Verzadigde vetten
Deze vetten zitten onder andere in vette en bewerkte vleessoorten zoals hamburgers, hotdogs, salami, worsten en roomboter, margarine in wikkel, koek, gebak, chocolade, cacaoboter en palmolie. Maar je vindt ze ook in gezondere voedingsmiddelen zoals volle zuivel, ei, kokosvet, rundvlees en kip.
Onverzadigde vetten
Deze zitten onder andere in plantaardige oliën zoals olijfolie en arachideolie, vis zoals haring, makreel, sardientjes en zalm, noten, zaden, pitten en groenten als avocado.
Transvetten
Deze vind je in gefrituurd eten zoals patat, kroket en snacks, industrieel geproduceerd eten zoals fast food, koek, taart en kant-en-klaar maaltijden.
Transvetten zijn vetten die niet in de natuur voorkomen. Ze zijn ontstaan door fabrieksmatige bewerking. Ze zijn zeer schadelijk voor je gezondheid, er wordt zelfs gesproken om de productie van transvetten bij wet te verbieden.
Wat als je er teveel van eet?
Het percentage vetten in je voeding ligt tussen de 20 en 40%. Wellicht heb je aan 20% al voldoende, dit hangt onder andere af van je dagelijkse lichaamsbeweging. Beweeg je veel, dan heb je meer nodig dan wanneer je dagelijks vooral zittend doorbrengt.
Wanneer je teveel vetten eet, of wanneer je calorie-inname en je calorieverbranding niet in balans is, slaat ons lichaam het surplus op in de vetcellen.
Risico’s
Dit lichaamsvet bevindt zich direct onder je huid en rond de organen. Wanneer ons lichaam teveel lichaamsvet opslaat, dan groeien de vetcellen en neemt je lichaamsgewicht toe.
Door een overmatig vet voedingspatroon (ongezonde (trans)vetten) nemen de risico’s op vele chronische ziekten en aandoeningen alsmede overgewicht toe. Hierbij kun je denken aan diabetes 2, hart- en vaatziekten, gewrichtspijn, slaapstoornissen en mentale klachten als een laag zelfvertrouwen en zelfs depressie.
Wanneer je lichaamsvet kwijt wilt, dan doe je er goed aan om veel groenten te eten en rustig aan te doen met vlees. Ook lichaamsbeweging helpt. Onthoud dit; een gezond gewicht wordt voor 80% in de keuken bepaald. Ongeveer 20% wordt door lichaamsbeweging bepaald.
Vooral vormen van matig intensieve beweging dragen direct bij aan de vetverbranding. Denk hierbij aan wandelen, fietsen, tuinieren en aan actief spelen met je kinderen.
Meer weten?
Voedingsvetten zijn dus een onmisbare voedings- en bouwstof voor ons lichaam. Je lichaam heeft ze nodig om goed te kunnen functioneren. Helaas heeft de focus in de afgelopen 40 jaar juist gelegen op een vetvrij voedingspatroon. Voedingsvetten werden gedemoniseerd omdat men dacht dat ze overgewicht hart- en vaatziekten zouden veroorzaken.
Nieuwere en beter opgezette studies tonen juist aan dat er amper een verband te vinden is tussen het eten van vetten, een stijging van de cholesterolwaarden en een toename van het risico op hart- en vaatziekten.
Frappant is dan ook te noemen dat het extreme overgewicht juist is ontstaan in de periode dat de wereld minder vet ging eten. Overgewicht vergroot de risico’s op chronische aandoeningen zoals diabetes 2 en kanker.
Wil je gezonder leven, een gezonder gewicht en wil je je gezonder voelen? Download dan ook het super informatieve e-boek Gezond in 10 stappen.
Gezond In 10 Stappen
De keuzes die je nu maakt, bepalen je lichaamsgewicht en je gezondheid van later.
Helaas heb je maar weinig tijd om alles zelf uit te zoeken. Er is dan ook zoveel informatie en wat is nou waar? Ik heb het zware uitzoekwerk voor je gedaan en gebundeld in het e-boek Gezond In 10 Stappen.
In dit e-boek ontdek je hoe je gezonder, fitter en slanker kan zijn zonder er al teveel moeite voor te hoeven doen.
Of wil je verantwoord afvallen en heb je geen zin om calorieën te tellen en honger te leiden? Lees dan het e-boek Eerste Hulp bij Verantwoord Afvallen.
Wat heel veel mensen ook lezen; het e-boek Van Stress Naar Geluk.
NLbewustvoedingsadvies
De juiste vetten is dus belangrijk. Eet je ook de juiste koolhydraten en de juiste eiwitten? Best belangrijk voor een goede gezondheid en een gezond gewicht. Wil je afvallen, of wil je juist chronische ziektes voorkomen als je ouder wordt? Dan kan ik je ook eens flink bijpraten door middel van een online gesprek voor persoonlijk voedingsadvies. Je komt een boel te weten en ik stem het af op jouw persoonlijke situatie.
Plan dus snel een afspraak in omdat ik best wel vol zit. Ik reageer wel binnen 24 uur 🙂
Ontvang ook de maandelijkse update, vol met gezonde info die je leven leuker en gezonder maakt. Wil je niet missen!
Bron:
1. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/fats-and-cholesterol/
2. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/fats-and-cholesterol/types-of-fat/
3. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/fats-and-cholesterol/types-of-fat/transfats/
4. https://www.hartstichting.nl/gezond-leven/gezond-eten/vetten
5. https://www.dokterdokter.nl/gezond-leven/eten-drinken/verzadigde-vetten-en-onverzadigde-vetten-verschillen/item67522