Waarom werkt een dieet op lange termijn niet?

Je hoort mensen wel eens trots vertellen dat ze, dankzij een dieet, maar liefst 20 kilo zijn afgevallen. Dat is een hele prestatie, dus complimenteer je de gelukkige en vertelt oprecht dat hij of zij er goed uitziet. Echter, wanneer je de gelukkige na 6 maanden, of een jaar weer tegenkomt, is deze alles behalve zo slank als direct na het dieet. Hoe kan dat? Hoe kan het zo zijn dat je eerst kilo’s kwijt raakt, om ze vervolgens weer terug te krijgen. Soms worden mensen zelfs nog zwaarder, dan dat ze voor het dieet waren. Waarom werkt een dieet op lange termijn niet?

Hoe werkt je lichaam tijdens een dieet?

Een dieet laat je meestal minder calorieën eten, of bepaalde voedingsstoffen zoals koolhydraten niet eten. Een dieet is bijna altijd tijdelijk en daar zit een belangrijke verklaring waarom ze op lange termijn niet werken.

Een tijdelijke reductie van calorieën, of het tijdelijke schrappen van voedingsstoffen zoals bij koolhydraten, leidt automatisch tot een tijdelijk effect. Wat gebeurd er met je lichaam wanneer je tijdelijk significant minder calorieën tot je neemt?

Je lichaam gaat in de crisis stand

Wanneer je minder calorieën tot je neemt, dan dat je dagelijks nodig hebt, gaat je lichaam automatisch in de crisis stand. Je lichaam kent het verschil niet tussen een dieet en een hongersnood. Dit laatste kwam de afgelopen 150.000 jaar nog wel eens voor. Ons lichaam heeft zichzelf aangeleerd om calorieoverschotten op te slaan als lichaamsvet. Wellicht weet je hier alles al van af, omdat jij zelf vindt dat je een paar kilo te zwaar bent.

In principe dienen deze overschotten voor hongerige tijden. Tot een jaar of 30 geleden, kwam dit principe wel van pas, maar tegenwoordig leven we in tijden van overvloed. Eten is overal te koop. Maar goed, in de crisis stand gaat je lichaam zuiniger om met de energie die het wel binnen krijgt. Je lichaam gaat dus wennen aan minder voedsel.

Je metabolisme daalt

Dit betekent onder andere dat je metabolisme daalt. Je metabolisme is de snelheid waarmee je lichaam in staat is om je voeding om te zetten in energie. Deze energie wordt gebruikt voor het in stand houden van al je lichamelijke processen, zoals het kloppen van je hart, het verteren van je eten, het groeien van je nagels en het herstellen van weefsel. Die energie wordt ook gebruikt om te voorzien in je dagelijkse beweging, zoals traplopen, wandelen en scheren.

Wanneer je minder calorieën, dus eten, tot je neemt, went je lichaam zichzelf dat niveau aan, om toch te kunnen voorzien in die primaire lichaamsprocessen en je dagelijkse beweging. Wellicht voelt die persoon zich wat slomer of minder energiek. Hij of zij krijgt immers minder energie binnen.

Je lichaam houdt zichzelf in stand

Helaas werkt je lichaam zo, dat het zichzelf in stand wil houden. Dus als je een paar kilo te zwaar bent, dan wil je lichaam die status handhaven. Jij mag dan niet blij zijn met die extra kilo’s, je lichaam wil die kilo’s behouden, voor tijden van nood. Wanneer je dan kiest voor een dieet met minder calorieën, dan lost je lichaam dat probleem dus op door minder energie te verbruiken.

Maar wacht even! Als je minder eet, dan val je toch af? Ja, in de eerste weken vallen mensen vrij gemakkelijk een kilo of 5 af. Deze kilo’s bestaan vooral uit lichaamsvocht. Dit wordt automatisch weer aangevuld. Dit kilo’s bestaan voor een klein deel uit lichaamsvet en voor een deel uit spiermassa. Je lichaam verbrandt nu eenmaal liever spierweefsel, om de primaire processen draaiende te houden dan lichaamsvet.

Spiermassa verbrandt veel calorieën

Spieren verbranden echter 10 keer zoveel calorieën, per dag, als lichaamsvet. Een kilo spier verbruikt dagelijks wel tot 100 calorieën en een kilo vet slechts 10 calorieën. Het loont dus om spierweefsel te op te bouwen. Een bijkomend voordeel van spiermassa is dat je metabolisme stijgt. Hoe sneller de verwerking van je voeding tot energie, hoe meer calorieën dit proces kost. Dit is gunstig om je lichaamsgewicht te handhaven of zelfs te verminderen.

Waarom werkt een dieet op de lange termijn niet?

Een  dieet werkt op lange termijn niet omdat een tijdelijke verandering, slechts tijdelijk effect heeft. Wanneer je dieetperiode voorbij is, en je weer normaal gaat eten, dan beoordeelt je lichaam de extra calorieën als overschotten en slaat ze bijna direct op als lichaamsvet.

Daarnaast, wanneer je tijdelijk bepaalde voedingsstoffen, zoals koolhydraten, uit je voedingspatroon schrapt, went je lichaam daar ook aan. Wanneer je ze, na het dieet weer gaat eten, raakt je lichaam als het ware in de war. Deze verwarring zie jij terug op de weegschaal. Hoe kun een dieet dan wel laten werken? Anders gezegd hoe bereik je duurzame gewichtsreductie?

Duurzame gewichtsreductie

Je bereikt duurzame gewichtsreductie vooral door niet op tijdelijk op dieet te gaan, maar door je voedingspatroon te veranderen. Je hoeft dan niet zozeer minder calorieën tot je te nemen, maar juist andere voedingsmiddelen te nemen. Zo kun je bijvoorbeeld meer groente, vis, noten, zaden, peulvruchten, knolgewassen eten en vervangers zoeken voor de traditionele boterham, aardappel, witte rijst en pasta.

Voor de traditionele voedingsmiddelen kun je eens quinoa, amaranth, linzen, kikkererwten, kapucijners, bruine bonen, zilvervliesrijst en volkoren pasta eten. Je traditionele bruine boterham kun je vervangen door spelt of zuurdesem brood.

Duurzaam afvallen?

In het e-boek Afvallen Veranderen lees je meer over afvallen. Het staat bomvol met tips en handvatten die je helpen om je streefgewicht te bereiken en te behouden, zodat je niet meer vervalt in het jojo-effect.

Afvallen Veranderen is ook als paperback verkrijgbaar.