Calorieën tellen en toch dik worden. Hoe zit dat?
Calorieën tellen, heeft dat nou zin of is het onzin? Sommigen beweren dat calorieën tellen erg nuttig is. Het heeft ze bijvoorbeeld geholpen om af te vallen. Andere stellen dat calorieën tellen geen zin heeft. Zij stellen dat calorieën niet aan elkaar gelijk zijn. Beide partijen hebben een beetje gelijk en er is voor beide partijen genoeg bewijs dat ze gelijk hebben. Maar nu even kritisch; helpt calorieën tellen en zo ja, hoe dan?
Calorieën tellen, welke tel je dan?
Wat is een calorie eigenlijk. Een calorie is een gedefinieerde eenheid voor energie. Het geeft aan hoeveel warmte er nodig is om de temperatuur van één gram water te verhogen met 1°C. Calorieën worden onder andere gebruikt om aan te geven hoeveel energie een voedingsmiddel bevat.
Je kan ook de calorieën tellen die je verbruikt door middel van lichaamsbeweging en je normale lichaamsprocessen.
Aan de ene kant kun je de calorieën tellen die je via je voeding binnen krijgt. Aan de andere kant kun je de calorieën tellen die je verbrandt. De vraag is nu, welke tel je en wat zijn verschillen?
Calorieën tellen, de verschillen
Je lichaam verbruikt de meeste calorieën voor de normale lichaamsprocessen zoals ademhalen, de opbouw van weefsel, het kloppen van je hart en je spijsvertering. Een klein deel verbrandt je lichaam om fysieke activiteiten te ondersteunen. Hierbij kun je denken aan fietsen, sporten en rechtop staan.
Door te eten en te drinken krijgt je lichaam al die calorieën binnen. Maar nu reist de vraag of al die calorieën hetzelfde zijn. Met andere woorden, zijn 100 calorieën uit een wortel, hetzelfde als 100 calorieën uit een stroopwafel.
Een andere vraag die wellicht bij je opkomt is, of die 100 calorieën op dezelfde manier door je lichaam worden aangewend voor energie.
Eerst maar eens kijken waar je lichaam al die calorieën voor gebruikt.
Hoe gebruikt je lichaam die calorieën?
Tijdens je spijsvertering verdeelt je lichaam al het voedsel in kleine deeltjes. Die kleine eenheden worden allemaal gebruikt. Denk hierbij aan de voorziening van directe energie en om nieuw weefsel mee op te bouwen. Ook slaat je lichaam calorie-overschotten op als lichaamsvet of als glycogeen.
Je lichaam gebruikt calorieën voor de onderstaande drie lichaamsprocessen.
1. Basaal metabolisme
Het basaal metabolisme is de hoeveelheid energie die je lichaam nodig heeft om al je belangrijke lichaamsfuncties te ondersteunen. Hierbij kun je denken aan het verstrekken van energie om je hersenen, je organen, je hart en je zenuwstelsel naar behoren te laten functioneren.
Verreweg de meeste calorieën worden hiervoor gebruikt.
2. Spijsvertering
Een deel van de calorieën gebruikt je lichaam om je eten en drinken te verteren. Het is bekend dat sommige calorieën makkelijker te verteren zijn dan de andere. Het kost je lichaam bijvoorbeeld meer moeite om eiwitten te verteren dan vetten en suikers.
3. Fysieke activiteiten
Slechts 15% van de calorieën die je dagelijks binnen krijgt, verbruikt je lichaam ter ondersteuning van je fysieke activiteiten. Die activiteiten bevatten fietsen, wandelen, opstaan en ook stevige work outs in de gym. Door meer te bewegen verbrand je meer calorieën.
Deze calorieën tellen mensen maar al te graag. Maar door meer te bewegen, heb je ook meer eten nodig.
Of je nu vetten, koolhydraten, eiwitten of suiker binnen krijgt, je lichaam zet ze allemaal om om de bovenstaande hoofdprocessen te voldoen. Overschotten slaat het op. Meer over vetten, koolhydraten en eiwitten (en wat ze allemaal doen) lees je in dit e-boek over gezond eten.
Niet alle calorieën die je eet zijn gelijk
De vraag is dus of calorieën tellen zin heeft, omdat calorieën niet gelijk zijn aan elkaar. Het maakt nogal een verschil of een calorie komt van vetten, eiwitten, suikers en koolhydraten. Ze worden namelijk op verschillende manieren door je lichaam verteerd en gebruikt.
Zo leveren 100 calorieën suikers een enorme berg calorieën, maar totaal geen voedingsstoffen. De kans is groot dat die 100 calorieën suikers voor een groot deel op worden geslagen in je vetreserves. Ook is de kans groot dat je vrij snel weer honger krijgt en dus weer calorieën gaat eten. De kans bestaat dat je teveel calorieën binnen krijgt.
Aan de andere kant leveren de 100 calorieën van wortelen een boel vezels, vitamines en mineralen. Je lichaam gebruikt al die gezonde stoffen om je lichaam en je weerstand mee op te bouwen.
Kwaliteit
Calorieën tellen in de zin van wat je eet, lijkt dus geen zin te hebben. Het blijkt belangrijk om een onderscheid te maken in de kwaliteit van de calorie (caloriebronnen bestaande uit vetten, koolhydraten, suikers, eiwitten).
Kwantiteit
Daarmee lijkt het ook belangrijk om de kwantiteit (calorieën tellen) wat minder belangrijk te maken. Verschillende voedingsmiddelen beïnvloeden immers op een verschillende manier je spijsvertering, de hormonen die daarmee samen hangen dus ook je eetlust en het gevoel van verzadiging.
Je kan het eten van 100 calorieën drop dus niet vergelijken met het eten van 100 calorieën fruit.
Calorieën tellen bij verbruik
Heeft calorieën tellen dan zin bij het verbranden ervan? Om af te vallen is het van belang om je energiebalans negatief te maken. Dit betekent; meer calorieën eruit, dan dat erin gaan. De calorieën tellen die je verbrandt lijkt wel effectief te zijn.
Het maakt je lichaam eigenlijk niet zoveel uit welke calorieën je verbrandt. Of het nu de calorieën uit je vetreserves zijn, of die uit de glucose en uit glycogeen. Je lichaam heeft op elk moment van de dag en bij elke vorm van beweging (of rust) een behoefte aan energie.
Zo put je lichaam energie uit je glycogeen voorraad (koolhydraten) als je een rondje gaat hardlopen. En als je een uurtje wandelt of fietst zal het je vetreserves aanspreken. Je hersenen hebben bijvoorbeeld de hele dag behoefte aan glucose (calorieën). Glucose is een ander woord voor bloedsuiker.en het levert directe energie.
Bewust over wat je binnen krijgt
De verschillende voedingsbronnen, eiwitten, koolhydraten en vetten, bevatten calorieën die ieder een eigen uitwerking hebben op ons lichaam. Dit maakt calorieën tellen niet nuttig als je bijvoorbeeld wilt afvallen en je wilt op je inname letten. Maar het bijhouden van de calorieën die je verbrandt bij lichaamsbeweging kan wel nuttig zijn.
Calorieën tellen en calorieën eten
Calorieën tellen is overigens iets anders dan calorieën eten. Heel veel studies en onderzoeken, over het eet- en beweeggedrag van mensen vindt plaats door de deelnemers zelf dagboeken te laten invullen. Helaas schatten de meeste mensen hun calorie-inname vaak te laag in en hun verbruik veel te hoog.
Zo kan het voorkomen dat mensen dagelijks een paar honderd calorieën niet rapporteren die ze wel gegeten hebben. En zo kan het ook voorkomen dat ze hun verbruik met een paar honderd calorieën overschatten.
Ook blijken studies gewichtsverlies te rapporten, waarbij het niet helemaal duidelijk is waaruit het gewichtsverlies bestaat. Het is nogal een verschil of je spierweefsel, lichaamsvet of alleen maar lichaamsvocht verliest. Mensen die zich bijvoorbeeld uithongeren, om af te vallen, lijken juist spiermassa te verliezen en dat is helemaal niet handig.
Aan de andere kant kan calorieën tellen best zin hebben. Doordat mensen calorieën tellen raakt men zich bewust van de hoeveelheid die men werkelijk eet. Hierdoor krijgt men inzicht in hun eetpatroon en dat kan best confronterend zijn.
Meer weten?
Iedereen kent het belang van een goede gezondheid en een gezond gewicht. Maar hoe breng je het in de praktijk? Tussen weten wat goed voor je is en doen wat goed voor je is, zit vaak een hele grote stap. Het e-boek Gezond in 10 stappen helpt je om daadwerkelijk gezonder te worden.
Een goede manier om op gewicht te blijven en om af te vallen is om je spijsvertering (je metabolisme) te versnellen. Het werkt zo goed, dat ik er een super handig e-boek over heb geschreven.
Bronnen:
1. https://authoritynutrition.com/does-calorie-counting-work/
2. http://www.prevention.com/weight-loss/weight-loss-tips/5-reasons-to-never-count-another-calorie
3. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/best-diet-quality-counts/