Kies bewust voor je eigen Vinkje

Het Vinkje zou consumenten helpen bij het maken van bewuste en gezonde keuzes, zo stellen de initiatiefnemers ervan. Echter het tegendeel is waar, zo stelt de Consumentenbond. De Consumentenbond staat hier niet alleen in. Een Amsterdamse wethouder en een onderzoeker aan de Universiteit van Maastricht. Er bestaat dus geen consensus over het Vinkje, maar er worden wel steeds meer producten van voorzien, in de supermarkt. In deze blog heb ik het een en ander voor je uitgezocht, zodat je bewuster naar het Vinkje kan kijken en je eigen keuzes kan maken. 

Van wie is het Vinkje?

Vinkje is een initiatief van bedrijven uit de voedingsmiddelenindustrie. Deze bedrijven zijn Campina, Friesland Foods en Unilever. Zij hebben een stichting opgericht met steun van supermarktketens en de Vereniging van Nederlandse Cateringorganisatie (Veneca).

Die stichting heet Ik Kies Bewust en in samenwerking met een marketingbureau is het Vinkje ontwikkeld. Het doel van het Vinkje is om consumenten gezonde en bewuste keuzes te laten maken. Inmiddels bestaat het Vinkje 10 jaar en zijn en is het op ongeveer 7.000 artikelen geplakt.

Waarom is het Vinkje arbitrair?

Het Vinkje geeft aan dat een product beter voor je is dan een vergelijkbaar product. En daar zit al gelijk een opmerkelijk discussiepunt. De light cola van het huismerk van een landelijke supermarktketen zou beter zijn dan de light cola van een internationaal groot merk. Ook de chips van een grote supermarktketen mag het Vinkje dragen.

Deze twee voorbeelden zijn best opmerkelijk te noemen, want in mijn ogen dragen chips en cola niet direct bij aan een goede gezondheid en heeft het ook niet veel te maken met een bewuste keuze. Maar het Vinkje suggereert dus dat het ene product beter is dan het andere.

Op zich kan het Vinkje best goed werken. Waarom stelt de Consumentenbond dat dat het Vinkje misleidend zou zijn? Hieronder volgt een aantal redenen en daarna lees je hoe je er mee om kan gaan.

1. Tegen betaling

Om het Vinkje op een product te mogen plaatsen, betalen de eigenaren van de merken en de producten een boel geld. Dit kan variëren van € 1.800,- tot € 90.000,- per jaar per product. Natuurlijk voldoet het product aan een boel voorwaarden, maar door wie zijn die voorwaarden opgesteld? Dat lees je zo.

2. Niet iedereen doet mee

Een aantal grote voedingsmiddelen doet niet mee. De merken van deze bedrijven krijgen dus geen Vinkje. Maar wellicht zijn de producten van die merken juist gezonder of beter dan vergelijkbare producten van het Vinkje. Zo bevat de light cola van een internationaal merk minder suiker dan die van het huismerk van een Nederlandse grootgrutter.

En waarom zouden de bonen in een potje van het huismerk van diezelfde grootgrutter beter zijn dan de bonen waar Herman den Blijker reclame voor maakt? Ik heb geen idee.

3. Blauw of groen?

Er bestaat een blauw en een groen vinkje. Maar als je goed kijkt, dan zie je dat het Vinkje altijd blauw is, maar dat het rondje er omheen groen of blauw is. Waarom?

4. Het bestuur

Op de website van het Vinkje kun je zien wie de bestuursleden zijn van de stichting. Ze zijn daar heel open in. Wat opvalt is dat de bestuurders, van de stichting achter het Vinkje, eigenlijk allemaal bij een voedingsmiddelenproducent of – verkoper werken.

5. Eigenaren en het Vinkje

De eigenaren van de voedingsmiddelen die het Vinkje dragen, betalen er zelf voor. Het lijkt erop dat de eigenaren meerder petten op hebben. Ze hebben namelijk zelf het initiatief genomen om het Vinkje te ontwikkelen.

Vervolgens hebben ze de voorwaarden bepaald, waar een product aan dient te voldoen en dan mogen ze ook nog eens beoordelen welke producten (van andere deelnemende partijen) het Vinkje krijgen. Als dat nog niet genoeg is, ontvangen zij er ook nog geld voor.

En, wat kan jij hiermee?

In Engeland hanteert men het zogenaamde ‘stoplichten’ systeem. Dit is een systeem waarbij producten een kleur krijgen (groen, oranje of rood) zodat de consument direct kan zien of het betreffende product een ongezonde of een gezonde keuze is.

In Nederland had dit systeem ook ingevoerd kunnen worden, ware het niet dat de voedingsmiddelenindustrie een enorm lobby in Brussel heeft opgezet om dit plan te verijdelen. Naar verluidt heeft die lobby de voedingsindustrie meer dan € 1 miljard gekost.

Je zou derhalve kunnen stellen dat het stoplichtensysteem goed werkt. Waarom zouden die voedingsbedrijven anders zoveel geld besteden aan het voorkomen ervan?

Nu gaan we kijken naar hoe jij zelf bewuste keuzes kan maken.

1. Mijd producten met het Vinkje

Er is nogal wat aan te merken op de 7.ooo producten met het Vinkje. Gebruik daarom je eigen vinkje. Check zelf of jij het product verantwoord vindt. Dat lijkt mij beter dan dat een marketingbureau dat voor je doet.

In het e-boek Gezonde Voeding lees je alles over gezond eten en drinken.

2. Er staan meer dan 5 ingrediënten op het etiket

Als er meer dan 5 ingrediënten op het etiket staan, van bijvoorbeeld yoghurt, vruchtensap of appelmoes, leg het dan terug. De kans is groot dat er veel suiker en andere stoffen aan is toegevoegd.

3. Als je oma niet snapt wat er staat

In de afgelopen 60 jaar is er enorm veel verandert op het gebied van voeding. De eerste zelfbedieningssupermarkt werd bijvoorbeeld in 1952 geopend. Die veranderingen zie je onder andere terug op het etiket van een product.

Je oma hoefde vroeger niet zo nodig te weten wat er in een wortel zat. De wortel zag er gewoon uit als een wortel en zo smaakte het ook. Zij kon die wortel zelf verwerken tot bijvoorbeeld sap. Nu zou oma die sap kant en klaar in de winkel kunnen kopen. Maar dan zit er niet alleen wortelsap in.

4. Als je kind een naam niet kan uitspreken

Als je kind een ingrediënt zoals butylhydroxyaniol (E-321, je vindt het chips, kauwgom, aroma’s en snoep) niet kan uitspreken, koop het dan niet. Misschien heeft je zoon of dochter minder moeite met het woord gehydrogeneerde olie, maar dit is eigenlijk een ander woord ongezond (trans)vet.

Wanneer er op het etiket een claim staat die stelt dat er ‘Nu nog meer wortel’ aan de (wortel)sap is toegevoegd, wees dan voorzichtig. Wortelsap is namelijk van wortels gemaakt. Door te suggereren dat er nog meer wortel aan is toegevoegd, houdt wellicht in dat er aan het product is gesleuteld.

Wil jij ook meer weten over gezond eten en een slank postuur? Lees dan het e-boek Gezond In 10 Stappen.

5. Eet vers

Alles wat niet uit een verpakking komt, kan rotten en bederven zou een bewustere keuze kunnen zijn dan iets dat heel lang goed blijft en uit een verpakking komt.

Interessant?

Wil je in de toekomst meer over ons horen. Schrijf je dan ook in op de gratis nieuwsbrief. Je ontvangt één keer per maand een mailtje, met interessante inzichten en tips.

Bronnen:
1. http://www.nu.nl/eten-en-drinken/4238457/stichting-achter-vinkje-verweert-zich-kritiek-consumentenbond.html
2. http://www.parool.nl/amsterdam/wethouder-van-der-burg-ten-strijde-tegen-het-vinkje~a4274703/
3. http://www.hetvinkje.nl/organisatie/stichting-ik-kies-bewust/
4. http://www.foodlog.nl/artikel/kwart-producten-in-eu-voert-voedingsclaim/
5. http://www.mdpi.com/2072-6643/8/3/137
6. http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/voedselvinkje-ik-kies-bewust-misleidend
7. http://www.hetvinkje.nl/verkrijgbaar/deelnemers/