Bewerkte voeding niet ongezond?
Een professor noemde onlangs dat bewerkte voeding niet per ongezonder hoeft te zijn dan verse, onbewerkte voeding. Dit leverde de nodige reacties op en ook in de talkshow van Humberto Tan werd er aandacht aan besteed. Voorstanders van bewerkte voeding stellen bijvoorbeeld dat het eten langer houdbaar is, de tegenstanders stellen dat de stofjes die het eten langer houdbaar houden, schadelijk zouden kunnen zijn op de lange termijn. De voorstanders van bewerkte voeding, stellen bijvoorbeeld ook dat eigenlijk alle voeding bewerkt is. Een hoop onduidelijkheid dus.
Wat is bewerkte voeding?
Bewerkte voeding kun je gemakkelijk herkennen, omdat ze ingepakt zijn en meestal voorzien zijn van een mooie wikkel en een etiket. Op de mooie wikkel staan mooie afbeeldingen en kreten zoals ‘Grootmoeders recept’, ‘Nu nog smeuïger’ en ‘Natuurlijke ingrediënten’.
De afbeeldingen variëren van leuke ouderwetse prenten met omaatjes die in een pot staan te roeren, of mooie landelijke boerenlandschappen, of met een plaatje van het ingrediënt zoals bijvoorbeeld een pinda voor pindakaas en een sinaasappel voor sinaasappelsap.
Minder romantisch
Die kreten en die mooie plaatje zijn bedoelt om je een goed gevoel te geven. De marketeers van voedingsbedrijven doen er van alles aan om bij jou de suggestie te wekken dat hun product alleen de beste ingrediënten bevat (1). De waarheid is echter een stuk minder romantisch.
Zo’n ‘authentiek’ product waarbij ‘alleen de beste ingrediënten’ zijn gebruikt en die ‘zorgvuldig voor jou zijn geselecteerd’, om jou het ‘beste te geven’, blijken maar al te vaak fabrieksmatig geproduceerde en geassembleerde producten te zijn.
Zo’n 80% van de voedingsmiddelen die je in een supermarkt vindt, zou je kunnen scharen onder bewerkte voeding. Dergelijke producten zijn doorgaans vrij lang houdbaar en je vindt ze niet op de ‘vers’ afdeling van de supermarkt.
Ook kun je dergelijke producten herkennen aan de vele promotie die ervoor wordt gemaakt en aan het feit dat ze bijna overal verkrijgbaar zijn. Hoe vaak heb jij bijvoorbeeld een reclame op TV gezien om een stronk broccoli te promoten?
Bewerkte voeding, voorbeelden
Voorbeelden van bewerkt voeding: voorverpakte worstjes en vleeswaren, frisdranken, candy bars, koekjes, soepen en sauzen uit blik, pak of zak, diepvries- en magnetronmaaltijden, ijs, ontbijtkoek, muesli repen, chips, zoutjes, borrelnootjes, smeerkaas, zoet broodbeleg, veel kindervoeding, pakjes drinken voor kinderen, gezoete toetjes en gezoete zuiveldrankjes.
Onbewerkte voeding, voorbeelden
Voorbeelden van onbewerkte voeding: groente en fruit wat je op de versafdeling vindt zoals wortels, knollen, broccoli, verse spinazie, sla, uien, tomaten, knoflook, verse vis, appels, mandarijnen, vijgen en ook quinoa, aardappelen, zaden, pitten en ongebrande noten.
Meer weten over gezonde voeding? Dan heb ik een geweldig e-boek voor je. Het staat bomvol inzichten, die je goed kan toepassen.
Maar het is duur?
Dikwijls geven mensen het argument dat gezonde voeding zo duur is. Wellicht is de prijs van individuele voedingsmiddelen wel duurder dan die van bewerkte voeding. Echter omdat onbewerkte voeding doorgaans meer vitaminen, mineralen en vezels bevatten hoef je er minder van het eten. Zodoende heb je genoeg aan minder eenheden (2). Uiteindelijk zal je bij de kassa wel wat meer afrekenen, maar je blijft langer gezond en op een goed gewicht met onbewerkte voeding (3).
Wat doen bewerkte producten eigenlijk?
Bewerkte voeding bevat doorgaans minder vitaminen en mineralen dan onbewerkte voeding zoals een verse stuk fruit of een stronk broccoli. Maar daar houdt het niet bij op. Bewerkte voeding bevatten doorgaans een stuk minder vezels en juist wat meer geraffineerde koolhydraten. En dat kan je gezondheid behoorlijk dwars zitten.
Vezels
Je vindt vezels in groenten, graan- en tarweproducten en in zaden zoals lijnzaad. Ze zorgen ervoor dat je eten minder snel in je bloed wordt opgenomen, zodat je bloedsuikerspiegel niet snel stijgt. En dat is belangrijk voor een goede gezondheid.
Vezels zorgen ook voor een langdurig verzadigd gevoel, waardoor je niet snel meer trek krijgt en in de verleiding komt om extra calorieën te eten. Zo dragen vezels dus bij om niet aan te komen, of juist om af te vallen.
Geraffineerde koolhydraten doen eigenlijk precies het omgekeerde. Ze worden snel in je bloed opgenomen, waardoor je bloedsuikerspiegel snel stijgt.
Bewerkte koolhydraten
Geraffineerde koolhydraten zijn koolhydraat bronnen zoals tarwe en graan, die ontdaan zijn van de vezels en de meeste voedzame bestanddelen. Je houdt dan alleen het meel over. Koolhydraten worden tijdens je spijsvertering onder andere omgezet in glucose. Glucose kun je zien als een soort suiker.
Doordat geraffineerde koolhydraten geen vezels bevatten, verlaat de glucose heel snel je dunne darm en komt het snel je bloedbaan terecht. Je bloedsuikerspiegel (glucose spiegel) stijgt hierdoor pijlsnel en daarom spuit je alvleesklier grote hoeveelheden insuline je bloedbaan in om de glucose naar je lichaamscellen te brengen.
Veel insuline nodig
Insuline is het hormoon dat glucose naar je lichaamscellen brengt, waar het wordt opgeslagen om te voorzien in de energiebehoefte van die lichaamscel. Maar op een bepaalt moment zitten al je lichaamscellen vol en kan er geen glucose meer bij. Echter omdat er nog veel glucose in je bloed zit, brengt het hormoon insuline de glucose overschotten naar je vetcellen.
Toename vetmassa
Het gevolg is dus dat je vetmassa toeneemt indien je teveel geraffineerde koolhydraten eet (4). Het hormoon insuline blokkeert tevens het proces om je lichaam lichaamsvet te laten verbranden, om te voorzien in energie.
Vet is een uitstekende energiebron, je bent als mens gemaakt om vetten te verbranden om in je energiebehoefte te voorzien. Echter, het hormoon insuline blokkeert dat proces.
Insuline blokkeert vetverbranding
Doordat insuline het proces blokkeert, tot het verbranden van lichaamsvet om te voorzien in je energiebehoefte, ontstaat een vreemde situatie. Mensen met overgewicht dragen letterlijk heel erg veel energie met zich mee, in de vorm van lichaamsvet.
Echter die bron wordt niet aangewend omdat de deur gesloten blijft. Men haalt de energie, uit de glucose die zich in de bloedbaan bevindt en die dus zojuist binnen is gekomen door het eten dat men heeft gegeten.
Toch hongersignalen
Wanneer de glucose in de bloedbaan op is en het hormoon insuline nog rijkelijk aanwezig is in de bloedbaan, dan ontstaan hongersignalen. Door die hongersignalen zullen mensen geneigd zijn om weer te gaan eten.
Wederom eten en toename vetreserves
De calorieën uit de voeding die men dan binnen krijgt wordt vervolgens weer direct omgezet in energie, maar de vetreserves blijven in tact. Sterker nog, een deel zal zelfs worden opgeslagen in de vetreserves. De vetreserves nemen toe.
En er is meer
Het veelvuldig eten van bewerkte voeding, verhoogt de kans op het ontwikkelen van overgewicht, obesitas en de chronische aandoeningen die gelinkt worden aan overgewicht (5) zoals diabetes 2, kanker en vele klachten zoals ADHD, allergieën en vage klachten.
Verslavingsgevoelig
Bewerkte voeding kan ook stoffen bevatten waar je lichaam een soort van een verslaafd aan gaat raken. Ik zal hier niet stellen dat bewerkte voeding een zelfde soort verslaving kan bewerkstelligen als middelen zoals alcohol en drugs. Echter er kan wel een serieuze hunkering naar dergelijke producten ontstaan.
De strategie om producten ‘verslavend’ te maken komt van de grote tabaksproducenten (6). Een aantal grote sigarettenmerken en -producenten hebben een aantal hele grote voedingsmiddelenbedrijven overgenomen, in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw.
De sigarettenproducenten bedienden zich destijds van allerlei marketing- en verkooptechnieken om meer mensen aan het roken te krijgen. Deze strategieën zijn dus deels overgenomen door de voedingsbedrijven.
Een van de ingrediënten die je steevast in de meeste bewerkte voedingsmiddelen tegen komt is suiker. Check eens een etiket en zoek naar namen zoals suiker, glucose, glucose siroop, maltose, dextrose, fructose, high fructose corn syrup en sacharide. Juist die suiker maakt het product verslavend, zo stelt Dr. Robert Lustig (7). Lustig is kinderarts en internist en verbonden aan de Universiteit van Californië.
Suiker als cocaïne?
Robert Lustig plaats suiker op dezelfde voet als cocaïne. Want door suiker te eten krijg je volgens hem alleen maar meer zin in suiker. Dit is deels te wijten aan het stresshormoon cortisol. “Als cortisol in de bloedstroom wordt gevonden, gaat de bloeddruk omhoog, gaat de bloedsuikerspiegel omhoog en kan diabetes zich ontwikkelen,” aldus Lustig.
“Uit onderzoek blijkt dat cortisol met name de calorieopname van ‘troostvoedsel’ stimuleert.” (8) Je gaat dus meer eten als je suiker eet en daardoor ontstaat overgewicht.
Lustig gaat verder: obesitas heeft volgens hem niet te maken met overgewicht, maar met het feit dat het brein dat overgewicht niet kan zien. Te veel insuline in je systeem blokkeert het leptine-signaal. Leptine is het hormoon dat je lichaamsvet reguleert.
Lustig over de producten van bewerkte voeding: “Toen ze vet verruilden voor suiker, begonnen mensen meer te kopen. En toen ze meer suiker toevoegden, kocht mensen nog meer. Dat bleef zo doorgaan, tot het huidige consumptieniveau,” legt Lustig uit.
Bewerkte voeding en gezonde voeding kunnen dus behoorlijk van elkaar verschillen. Wil jij hier ook meer over weten? Lees dan het e-boek Gezonde Voeding. Het geeft je behoorlijk veel inzichten.
Thans bevat zo’n 80% van de 600.000 levensmiddelen die je in de Verenigde Staten kan kopen toegevoegde zoetstoffen. Zo stelt de kinderarts. Die zoetstoffen zitten onder andere in brood, hamburgers en allerlei andere dingen waar je zelf nooit suiker aan toe zou voegen. Bewerkte voeding zoals geraffineerde suiker, zout en meel bevatten geen mineralen. Zodoende als je lichaam deze mineralen uit je botten onttrekken om ze te verwerken.
En, wat kan jij hiermee?
De bewerkte voeding, die in deze blog beschreven is, bevatten dus vaak toegevoegde en geraffineerde stoffen. Natuurlijk is een gebakken spelt brood ook een voorbeeld van bewerkte voeding, net zoals gewassen spinazie, geschraapte wortelen of rucola sla in een doosje.
Het grote verschil is echter dat je de originele vorm van de voeding – de vorm en de kleur van de wortel, de spinazie of de sla – nog terug ziet. Indien jij ook meer wilt weten over gezonde voeding in het algemeen, of juist een gezond gewicht, kijk dan eens naar deze aanbieding.
Heb je wat hulp of inspiratie nodig om lekkere en gezonde maaltijden op tafel te zetten? Doe dan inspiratie op met deze recepten.
Leuke post?
Vond jij deze post ook leuk en wil je de maandelijkse nieuwsbrief ook ontvangen? Heel veel lezers gingen je al voor en ik vind het altijd leuk om kennis met meer mensen te delen.
Bronnen:
1. http://www.spotsdoorzien.nl/de-waarheid-over-cool-best/
2. http://www.hsph.harvard.edu/news/press-releases/healthy-vs-unhealthy-diet-costs-1-50-more/
3. http://www.hsph.harvard.edu/news/press-releases/healthy-diet-associated-with-lower-risk-of-type-2-diabetes-in-minority-women/
4. http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/carbohydrates/carbohydrates-and-blood-sugar/
5. http://www.bnr.nl/nieuws/gezondheid/396108-1511/diabetes-neemt-amerikaanse-proporties-aan
6. http://link.springer.com/article/10.1007/s40429-014-0015-x
7. http://www.express.be/articles/nl/sciences/suiker-even-verslavend-en-giftig-als-harddrugs/187965.htm
8. http://www.ninefornews.nl/kinderarts-suiker-vergif/