Hypes rond gezonde voeding, wetenschap en economie

Wetenschappelijk onderzoek rond gezonde voeding en de invloed ervan op je gezondheid is niet gemakkelijk. Vandaar dat je zoveel tegenstrijdige berichten leest over voeding. In deze post zal ik proberen je uit te leggen waarom dat is. Dagelijks eet en drink je veel verschillende dingen en je eet en drinkt niet elke dag hetzelfde. Die voeding bevat vele duizenden stoffen, die betrokken zijn bij vele duizenden processen in je lichaam.

Al die voedingsstoffen hebben relaties met elkaar. Zo bevat een stuk fruit vitamines, mineralen en vezels, die bij elkaar een positieve uitwerking hebben op je lichaam. De vitamines van het fruit kunnen door je lichaam worden opgenomen, vanwege de vezels en mineralen. Vervolgens worden die opgenomen voedingsstoffen ingezet om bijvoorbeeld je hormonen te laten functioneren, of ze worden ingezet om je immuunsysteem te versteken, of ze worden ingezet in een orgaan. Het kan van alles zijn. Het is dus heel moeilijk om de positieve effecten van 1 enkel voedingsstofje aan te tonen. 

Hypes rond gezonde voeding en wetenschap

Een groente als spruitjes, bevat kanker werende eigenschappen. Wanneer je dus regelmatig spruitjes eet, dan daalt de kans op het krijgen van kanker. Maar, zie dat eens aan te tonen in een wetenschappelijk onderzoek. Rond gezonde voeding, zoals spruitjes, zijn veel aspecten onbekend en moeilijk hard te maken. Dit komt door de vele duizenden voedingsstoffen je je binnen krijgt, die betrokken zijn bij de duizenden lichamelijke processen en door de effecten van je levensstijl. Rook je? Heb je veel last van stress? Beweeg je genoeg? Drink je veel koffie? Hoeveel suiker gebruik je? Hoeveel bewerkte voedingsmiddelen eet je? Drink je veel frisdrank? Dit zijn allemaal vragen die van invloed zijn op de werking van die duizenden voedingsstoffen en die duizenden lichamelijke processen.

De wetenschappelijke relatie tussen het niet krijgen van kanker en het eten van spruitjes is dus amper te leggen. Want, wat gebeurt er wanneer je teveel spruitjes eet? Krijg je dan tekort van andere voedingsstoffen binnen, of krijg je dan teveel van die preventief werkende stoffen binnen, waardoor ze opeens giftige eigenschappen krijgen? Ondanks dit soort vragen verschijnen er regelmatig artikelen die een sluier van onduidelijkheid creëren rond gezonde voeding. Ook verschijnen regelmatig artikelen die hypes rond gezonde voeding veroorzaken, zoals bij de superfruits het geval is. Het moge duidelijk zijn dat het in kaart brengen van de effecten van gezonde voeding een enorme klus is, waar de geleerden voorlopig nog niet klaar mee zijn. Hieronder beschrijf ik een aantal hypes rond gezonde voeding, die de afgelopen jaren veelvuldig in de media voorbij kwamen

Cholesterol en vetten

Ergens in de jaren ’50 werd de relatie gelegd tussen cholesterol, vetten en hart- en vaatziekten. Cholesterol vind je in dierlijke verzadigde vetten zoals vlees en roomboter. De consumptie van cholesterol werd verminderd. Overigens, je hebt cholesterol nodig en je lichaam maakt het zelf aan. Maar goed, het was exit voor de roomboter en margarine deed haar intrede. Margarine is een industrieel bereid product, waarbij plantaardige vloeibare oliën dusdanig worden bewerkt zodat het gaat stollen. Tijdens dit proces ontstaan transvetten. Transvetten zijn zeer ongezond, vooral voor je hart- en bloedvaten. Ergens in de jaren ’90 zijn de transvetten grotendeels uit de margarine gehaald, maar ze komen nog steeds voor in kant-en-klaar maaltijden, bladerdeeg producten en gefrituurd eten. Ook is er een tijd linolzuur aan margarine toegevoegd. Maar dat leidde weer tot scheve verhoudingen in de essentiële vetzuren en dit schaadde eveneens de gezondheid. Je zou dus beter roomboter kunnen gebruiken. Zo wordt er steeds iets nieuws ontdekt aan een bepaalde voedingsstof, waardoor de inzichten radicaal kunnen veranderen rond gezonde voeding en voeding in het algemeen.

Obesitas

In de strijd tegen obesitas zijn producten ontwikkeld die 0% vet of 0% suiker bevatten. Suiker en vet worden door de voedingsmiddelenindustrie gebruikt om een product eetbaar te maken en een lekkere smaak te geven. Heb je je ooit wel eens afgevraagd waarom cruesli zo lekker krokant is? Het antwoord is suiker. Maar goed, wanneer de voedingsbedrijven meedoen in de hype rond gezonde voeding, dan mag dit niet ten koste gaan van hun omzet en winst. Om die producten eetbaar en lekker te maken, vervangen ze het vet en de suiker voor synthetische hulpmiddelen, zoals E-nummers. Je lichaam heeft er erg veel moeite mee om die synthetische additieven te verwerken, waardoor de voordelen, het ontbreken van vet en suiker, eigenlijk teniet worden gedaan door de nadelen. Zo vind je in halfvolle melk significant minder gezonde voedingsstoffen als in volle melk, waardoor je veel goede vetzuren en vitamine D misloopt. In houdbare melk vind je nog minder gezonde stoffen en over poedermelk, voor in de koffie, zullen we het maar niet eens hebben. Het mag dus een raar op je overkomen, maar het valt aan te bevelen om de volle varianten te verkiezen boven de magere of halfvolle zuivelproducten. Wees in ieder geval bedacht op de termen halfvol, 0% vet en suikervrij rond gezonde voeding.

Vezels en probiotica

Ook worden tegenwoordig vaak vezels en probiotica toegevoegd aan allerlei zuivelproducten. Ik ben sowieso niet zo’n voorstander van zuivel. Ongeveer 30% van alle volwassenen heeft, zonder het zelf te weten, een allergie voor zuivel. Dit manifesteert zich meestal in verstopte of ontstoken holtes, je bent vaak verkouden, allerlei allergieën en zelfs een minder goed werkende darmflora. Maar goed, eerst werden vezels overal uitgehaald en kreeg je allerlei geraffineerde meelproducten zoals wit brood en witte pasta.

Geraffineerde meelproducten, of voedingsmiddelen die veelal uit enkelvoudige koolhydraten bestaan, zijn mede debet aan de huidige trend in overgewicht, obesitas, diabetes 2 en bepaalde typen kanker die gerelateerd zijn aan je spijsverteringssysteem, zoals je maag, darmen en je alvleesklier. Tegenwoordig word en overal weer ingestopt, zoals bijvoorbeeld in zuivelproducten. Dit geldt ook voor probiotica. Wanneer je dergelijke voedingsmiddelen eet, dan krijg je onnatuurlijk veel vezels of probiotica binnen. Zoals met zoveel dingen, is de balans essentieel rond gezonde voeding. Zo heeft het bijvoorbeeld geen zin om dagelijks 10 kiwi’s te eten, voor de vitamine C, omdat al die vitamine C niet opgenomen kan worden door je lichaam wegens het ontbreken van voedingsstoffen die dergelijke hoeveelheden vitamine C kunnen verwerkten.

Financiering van onderzoek

Die hypes en rumoer rond gezonde voeding komt mede door de financiering van het wetenschappelijk onderzoek. Dit wetenschappelijk onderzoek wordt voornamelijk gefinancierd door bedrijven uit de voedingsmiddelenindustrie. Die bedrijven willen het geld, dat ze in het onderzoek steken natuurlijk terugverdienen. Dat is logisch. Derhalve hebben zij er geen baat bij om de wetenschappelijke relatie tussen het eten van walnoten en het voorkomen van hartaanvallen, aan te tonen. Zij kunnen walnoten niet patenteren. Derhalve kunnen zij aan dat gegeven niets verdienen. De intenties van onderzoeken rond gezonde voeding liggen derhalve niet primair bij het bevorderen van jouw gezondheid, maar bij de rentabiliteit en de continuïteit van de opdrachtgever.

Er is nog heel veel te ontdekken rond gezonde voeding. In de afgelopen 30 jaar hebben diverse voedingswetenschappers baanbrekend werk verricht omtrent de effecten van voeding op je gezondheid. Hun conclusies en bevindingen heb ik gebundeld in het e-boek, met de toepasselijke naam, Gezonde Voeding. Je kunt het downloaden van deze site, of een paperback kopen via bol.com.