Waarom de natrium kalium balans belangrijk voor je is

Eten smaakt lekker wanneer je er een beetje zout aan toevoegt. Dit werd een paar honderd jaar geleden ontdekt en zout gold zelfs een periode als een statussymbool, in de hogere kringen. Later ontdekte men dat zout ook gebruikt kon worden om eten te conserveren. Ook dit was een geweldige uitvinding, omdat we hierdoor minder afhankelijk van een vaste verblijfplaats werden. Zonder deze technieken zou de geschiedenis van Europa er heel anders uit hebben gezien. Als voedsel immers niet geconserveerd kon worden, dan zouden er ook geen ontdekkingstochten en VOC scheepvaart hebben plaatsgevonden. De keerzijde van zout is dat het de natrium kalium balans flink kan verstoren. En dat is niet zo mooi. Dit artikel gaat over de natrium kalium balans en hoe je deze kan handhaven, zodat je de fysieke ongemakken zoals hartritme- en spierstoornissen, hoge bloeddruk en chronisch nierfalen kan voorkomen. 

Wat is de natrium kalium balans?

Natrium en kalium zijn beiden een onderdeel van zout. Samen regelen zij de bloeddruk, de vochthuishouding en zo zorgen natrium en kalium ervoor dat je spieren en je zenuwen naar behoren functioneren. Als de natrium kalium balans in orde is, gaat dit prima.

Echter, heel veel voedingsmiddelen – vooral sterk bewerkte voeding en junk food – bevatten juist veel te veel zout en juist te weinig kalium. En dat is een groot probleem.

Dagelijks krijgen wij gemiddeld wel 9 tot 10 gram zout binnen, terwijl de WHO (World Health Organization) niet meer dan 5 gram zout per dag adviseert (1).

Ongezonde situatie

De balans tussen natrium en kalium is dus belangrijk voor het goed functioneren van het lichaam. Wanneer de natrium kalium balans is verstoord, als je bijvoorbeeld  te veel zout binnen krijgt – wat bij de meeste Nederlanders het geval is – ontstaan grotere risico’s op een hoge bloeddruk en nieraandoeningen. Ook kan je last krijgen van spier- en zenuwstoornissen. En dit wil je niet, toch?

We gaan eerst even kijken wat de mineralen natrium en kalium zijn en vervolgens kijken we hoe je een betere balans kunt verkrijgen.

Wat is natrium?

Natrium, of natriumchloride zit in keukenzout. Het smaakt zout en het brengt smaak aan eten. Ook wordt zout gebruikt om eten te conserveren. Natrium vervult de volgende functies in je lichaam:

1. Het regelt de vochtbalans buiten de lichaamscellen zoals je bloed, je weefsel en je zweet
2. Het regelt het transport van voedingsstoffen naar de lichaamscellen
3. Het is betrokken bij het samentrekken van de spieren (waaronder je hartspier)
4. Het zorgt ervoor dat prikkels worden doorgegeven aan de zenuwen

Te veel zout

Als je te veel zout eet, dan krijg je last van een hoge bloeddruk. Dit komt doordat je nieren niet al het zout kunnen verwerken. In principe worden overschotten uitgeplast. Maar omdat veel mensen dus te veel zout binnen krijgen, kunnen de nieren de toevoer van natrium simpelweg niet aan.

Het overschot komt dan in de bloedbaan terecht. En omdat zout water aantrekt, komt er meer vocht in je bloed.

Doordat er meer vocht in je bloed komt, neemt dus het volume – bloed/vocht – in de aderen toe. Vandaar dat de bloeddruk stijgt. Ook de nieren zijn niet blij met de grote zoutvolumes (2). Chronisch nierfalen kan het gevolg zijn.

Waar zit natrium in?

Natrium komt eigenlijk niet voor in natuurlijke voeding. Wel komt het veel voor in bewerkte voeding, doordat dergelijke producten veelal toegevoegd zout bevatten. Dit type zout kan uit de zee of uit zoutmijnen afkomstig zijn.

Natrium vind je dan ook in tafelzout. Juist doordat natrium aan veel bewerkte voedingsmiddelen is toegevoegd, krijgen veel mensen er automatisch teveel van binnen. Met alle gevolgen van dien.

Wat is kalium?

Kalium vind je vooral in verse groente, fruit, peulvruchten, verse kruiden, pitten en tarwe. Kalium zorgt er juist voor dat vocht in de lichaamscellen komt. Ook normaliseert kalium het hartritme en speelt het een rol in het overbrengen van zenuwimpulsen naar de organen.

Kalium verwijdert ook afvalstoffen. En als tegenhanger van natrium, werkt kalium bloeddruk verlagend. Kalium speelt ook een rol in je denkproces. Wellicht voel je nu al hoe belangrijk die balans is tussen kalium en natrium.

Wat als je een kalium tekort hebt?

Als je een tekort hebt van het mineraal kalium dan kun je de onderstaande effecten ervaren:

1. Stoornissen in de zenuwen, waardoor de organen bijvoorbeeld minder goed werken
2. Stoornissen in de spieren, waardoor er spierslapte, spierkrampen en hartritmestoornissen zouden kunnen ontstaan
3. Slapeloosheid
4. Lage bloeddruk
5. Depressieve gevoelens

Waar zit kalium in?

Gelukkig komt kalium in vrij veel natuurlijke en verse voedingsmiddelen voor. Als je die voedingsmiddelen dagelijks eet, dan zou je genoeg kalium binnen krijgen. Voedingsmiddelen die van nature rijk zijn aan kalium (3):

1. Peulvruchten
2. Rogge
3. Tarwe en tarwekiemen
4. Bananen
5. Zeewier
6. Groene bladgroenten zoals spinazie
7. Citrusvruchten
8. Verse kruiden zoals peterselie
9. Vijgen en rozijnen
10. Vis
11. Aardappelen
12. Vlees
13. Noten en zaden
14. Cacao
15. Zwarte bessen
16. Olijven
17. Karnemelk en yoghurt

Zoals je ziet komt kalium in verse voedingsmiddelen voor. Wanneer je echter teveel koffie en alcohol drinkt en teveel zout en suiker eet of koolhydraatarm eet (dan vooral te weinig groente en fruit), dan kunnen tekorten ontstaan.

Wil je meer weten over gezond eten en heb je (net als vele anderen) eigenlijk geen tijd om alles grondig uit te zoeken? Geen punt, omdat ik dit voor je heb gedaan. Je leest alles over gezond leven in het e-boek Gezond In 10 Stappen.

Natrium kalium balans herstellen

Wat kun jij deze keer met de informatie over kalium en natrium? Nou, je weet dus nu hoe het komt waardoor heel veel mensen te veel natrium binnen krijgen en relatief weinig kalium. Doordat die balans verstoord is kunnen fysieke problemen ontstaan zoals een hoge bloeddruk, chronisch nierfalen en hartaandoeningen. Wanneer je dat niet wilt, dan is het raadzaam om je voedingspatroon aan te passen (4).

Dit laatste lijkt mij eigenlijk een no brainer.

Je zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om minder bewerkte en juist veel meer onbewerkte voeding te eten. Zodoende krijg je automatisch meer kalium binnen en andere mineralen die je gezondheid goed doen.

De oplettende lezer zal wellicht gemerkt hebben dat het toevoegen van (keuken)zout tijdens het bereiden van de maaltijd, of het nuttigen ervan, niet is genoemd. Dit komt doordat de meeste mensen redelijk goed opletten, indien zij extra zout toevoegen aan hun eten.

Het probleem echter – waar de natrium overschotten vandaan komen – zit hem vooral in de bewerkte voedingsmiddelen.

Keltisch zeezout

Mocht je nou erg dol zijn op zout, kies dan voor Keltisch zeezout. Gebruik ik zelf ook. Keltisch zeezout wordt gewonnen uit de zee van Noord Frankrijk (Bretagne) en het bevat heel veel mineralen. Tevens is Keltisch zeezout het meest natriumarme zout dat er bestaat en top koks werken er graag mee.

Meer weten?

Er bestaat een verband tussen onze westerse eetgewoontes en de trend in overgewicht, diabetes 2 en allerlei andere vervelende ziektes. Ziektes die je liever wilt voorkomen. De oplossing? Gezonder eten, voldoende kalium en meer bewegen.

Kun je daar wel wat hulp bij gebruiken? Geen punt, ik heb alles voor je uitgezocht. Lees het e-boek Gezond In 10 Stappen eens. Hoe meer je weet over gezond eten, leven en gewicht hoe beter je zelf in staat bent om de juiste keuzes te maken. En dat is belangrijk, toch?

 

Wat overigens ook heel veel mensen lezen; het populaire e-boek Van Stress Naar Geluk.

Veel mensen kopen dit e-boek samen met de nieuwe versie van het e-boek Wat Je Denkt Ben Jezelf. Een super inspirerend e-boek, wanneer je veel meer uit je leven wilt halen.

NLbewustvoedingsadvies

Als voedingsadviseur kan ik je veel vertellen over de juiste voeding om bijvoorbeeld af te vallen, of om de risico’s op chronische aandoeningen te verminderen. Wil jij ook advies op maat? Boek dan een consult voor persoonlijk voedingsadvies.

Bronnen:
(1) http://www.consumentenbond.nl/voedingssupplementen/nieuws1/2013/who-adviseert-eet-minder-zout/
(2) http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/sodium/art-20045479
(3) http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/sodium-potassium-balance/
(4) http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/sodium/art-20045479